Marsjański wulkan, którego powierzchnia równała się połowie powierzchni Francji wyrzucił z siebie na tyle dużo lawy 3.5 miliarda lat temu, że jej ciężar przemieścił zewnętrzne warstwy Czerwonej Planety.
Pierwotne bieguny północne i południowe Marsa od dawna już nie znajdują się tam gdzie wcześniej.
To odkrycie tłumaczy nieoczekiwane położenie wyschniętych koryt rzecznych i podpowierzchniowych tafli lodu jak i inne marsjańskie tajemnice, które od dawna zastanawiały naukowców – powiedział główny badacz projektu reporterom agencji AFP.
„Gdyby do podobnego zdarzenia doszło na Ziemi, Paryż znalazłby się w Kole Podbiegunowym,” mówi Sylvain Bouley, geomorfolog z Universite Paris-Sud.
„We Francji obserwowalibyśmy zorze polarne, winogrona uprawiane byłyby w Sudanie.”
Według badań, wulkaniczne zmiany, które trwały kilkaset milionów lat, doprowadziły do przesunięcia powierzchni Marsa o 20-25 stopni.
Płynąca lawa odpowiada za powstanie Tharsis – równiny rozciągającej się na powierzchni 5000 kilometrów kwadratowych i grubej na 12 kilometrów na planecie, której średnica jest o połowę mniejsza od średnicy Ziemi.
„Wyżyna Tharsis jest ogromna, szczególnie w stosunku do rozmiaru Marsa. To prawdziwy ewenement,” mówi Bouley.
Ten wylew – o masie miliardów miliardów ton – był na tyle duży, że doprowadził do przesunięcia zarówno skorupy i płaszcza Marsa.
Już w 2010 roku teoretyczne badania wskazały, że gdyby z Marsa usunąć Tharsis, to bieguny z pewnością by się przesunęły.
Bouley wraz ze współpracownikami powiązał owe modele komputerowe z symulacjami i obserwacjami – tak własnymi jak i opracowanymi przez innych naukowców.
Wiele kwestii, które od lat pozostawały niewytłumaczone, nagle zaczęły mieć sens.
„Naukowcy nie mogli zrozumieć dlaczego rzeki” – a dzisiaj już koryta rzek – „znajdują się tam gdzie się znajdują. Według naszej wiedzy powinny być gdzie indziej,” powiedział Bouley agencji AFP.
„Jeżeli jednak uwzględnimy przesunięcie całej powierzchni Marsa to nagle się okazuje, że wszystkie koryta znajdują się w tym samym pasie tropikalnym.”
Podobnie jest z podwodną warstwą lodu, która powinna znajdować się bliżej biegunów. Teraz wiemy, że przed erupcją wulkanu, właśnie tam się znajdowała.
Nowa teoria tłumaczy także dlaczego Tharsis znajduje się na „nowym” równiku, czyli dokładnie tam gdzie powinna być, aby planeta odzyskała stan równowagi.
Wyniki badań, opublikowane w Nature kontestują standardową chronologię, według której rzeki na Czerwonej Planecie powstały już po powstaniu wyżyny Tharsis. Większość z tych rzek i tak płynęłaby z silnie usianych kraterami wyżyn południowej półkuli w kierunku nizin na północy, nawet bez masywnych równin lawowych.
„Jednak wciąż wiele pytań czeka na odpowiedź,” zaznacza Bouley.
„Czy owo przesunięcie doprowadziło do zniknięcia pola magnetycznego? Czy to doprowadziło do zniknięcia większej części marsjańskiej atmosfery lub do wyschnięcia rzek? Tego jeszcze nie wiemy.”
Więcej informacji:
- artykuł naukowy: http://dx.doi.org/10.1038/nature17171
Źródło: Nature / AFP