Obserwatorium rentgenowskie Chandra na co dzień zajmuje się badaniem gazu w odległych galaktykach i całych gromadach galaktyk. Od czasu do czasu jednak przydaje się jakaś odmiana. Z tego też powodu teleskop zwrócił swoje instrumenty ostatnio w kierunku egzoplanet.
Poniższa grafika przedstawia trójwymiarową mapę gwiazd w naszym bezpośrednim gwiezdnym otoczeniu. Wszystkie widoczne tu gwiazdy znajdują się wystarczająco blisko nas, aby przy wykorzystaniu obecnych instrumentów obserwacyjnych można było poszukiwać w ich otoczeniu planet.
Widoczne na grafice niebieskie halo przedstawia gwiazdy zaobserwowane za pomocą Obserwatorium Rentgenowskiego Chandra i europejskiego obserwatorium XMM-Newton. Żółta gwiazda w środku tego diagramu przedstawia położenie Słońca. Koncentryczne pierścienie znajdują się w odległości 5, 10 i 15 parseków (1 pc =3,2 roku świetlnego).
Astronomowie wykorzystują te dane rentgenowskie do określenia, jakie warunki panują na powierzchni obserwowanych egzoplanet, w oparciu o to, ile śmiercionośnego promieniowania rentgenowskiego emitowanego przez ich gwiazdy macierzyste dociera do ich powierzchni. Tego typu badania pomogą w prowadzeniu obserwacji za pomocą teleskopów nowej generacji, których celem będzie wykonanie pierwszych zdjęć planet podobnych do Ziemi.
Naukowcy zbadali gwiazdy znajdujące się na tyle blisko Ziemi, że teleskopy, które mają zacząć działać w ciągu następnej dekady lub dwóch – w tym kosmiczne obserwatorium HWO (Habitable Worlds Observatory) oraz naziemny Ekstremalnie Duży Teleskop – mogłyby wykonywać zdjęcia planet w tzw. ekosferze gwiazdy. Termin ten określa zakres odległości od gwiazdy, w którym na powierzchni planet skalistych może istnieć woda w stanie ciekłym.
Istnieje kilka czynników wpływających na to, co może sprawić, że planeta będzie odpowiednia dla życia, jakie znamy. Jednym z tych czynników jest ilość otrzymywanego przez nie szkodliwego promieniowania rentgenowskiego i ultrafioletowego, które może niszczyć lub nawet całkowicie pozbawiać planety ich atmosfer.
Na podstawie obserwacji rentgenowskich niektórych z tych gwiazd, wykorzystując dane z Chandry i XMM-Newton, zespół badawczy ustalił, które gwiazdy mogą mieć planety, na których panują sprzyjające życiu warunki. Badali, jak jasne są gwiazdy w promieniowaniu rentgenowskim, jak energiczne są promienie rentgenowskie oraz jak bardzo i jak szybko zmienia się moc promieniowania rentgenowskiego, na przykład z powodu rozbłysków. Jaśniejsze i bardziej energetyczne promienie rentgenowskie mogą powodować większe zniszczenia w atmosferach krążących wokół nich planet.
Naukowcy wykorzystali prawie 10 dni obserwacji Chandry i około 26 dni obserwacji XMM, dostępnych w archiwach, do zbadania zachowania w promieniowaniu rentgenowskim 57 pobliskich gwiazd, z których niektóre miały znane planety. Większość z nich to planety-olbrzymy, takie jak Jowisz, Saturn czy Neptun, podczas gdy tylko kilka planet lub kandydatów na planety może mieć masę mniej niż dwukrotnie masywniejszą od Ziemi.
Źródło: NASA