Kilka dni temu premierę swoją miała kolejna książka autorstwa ks. prof. Michała Hellera. Pozycja o bardzo ogólnym tytule Przestrzenie Wszechświata. Od geometrii do kosmologii to wciągająca opowieść. Opowieść o sile ludzkiego umysłu na przestrzeni wieków.
Tematem książki jest rozwój geometrii od czasów Newtona do czasów obecnych. Być może dla wielu z Was sam pomysł książki o geometrii wyda się co najmniej dziwny lub mocno przeciętnie interesujący. Nic bardziej mylnego. Historia rozwoju koncepcji geometrii to historia rozwoju myśli o przestrzeni, historia filozofii i historia kosmologii w jednym. Tutaj warto zauważyć, że myśl o geometrii, o przestrzeni nie zaczyna się w czasach Newtona, a ma wielowiekowy rodowód – o okresie przednewtonowym Michał Heller pisał jednak już w Bogu i geometrii – pozycji, którą opiszę wkrótce.
[4 godziny później]
Od kilku godzin zastanawiam się jak podejść do tej recenzji. Najlepiej chyba będzie jak opiszę Wam odczucia, które towarzyszyły mi podczas lektury tej książki.
Przede wszystkim Przestrzenie Wszechświata to książka niełatwa. Warto naprawdę zmusić się do przebrnięcia przez pierwsze kilka rozdziałów (szczególnie grząski rozdział traktuje o Kancie), bo nie należą one do rzeczy łatwo przyswajalnych. Dopiero w drugiej połowie książki mając większy obraz całości można w pełni docenić pierwszą część.
Mówiąc, że to książka niełatwa nie mam bynajmniej na myśli wysokiego zmatematyzowania materii. De facto w całej książce nie pojawia się żaden skomplikowany wzór, ba, żaden w ogóle wzór. Wyzwanie tutaj polega na czymś innym. Na przestrzeni dziejów koncepcja przestrzeni (sic!) stanowiła nie lada problem dla naukowców. Czym jest przestrzeń? Czy przestrzeń w ogóle istnieje? Czy przestrzeń jest euklidesowa? Czy przestrzeń jest przemienna? Czy istnieje jedna przestrzeń? Czy to obserwator czy eksperyment definiują przestrzeń? Aby zrozumieć poglądy naukowców na te pytania musimy sami zapoznać się z tymi określeniami, a często wymaga to myślenia nieszablonowego. Niektóre koncepcje wymagają od czytelnika dłuższego zastanowienia się nad sensem danej postawy.
Zapewniam jednak, że warto podjąć ten wysiłek i przebrnąć przez całą tę treść – dopiero wtedy nasze obecne spojrzenie na przestrzeń będzie pełne. Równie fascynujące okazuje się spojrzenie na ewolucję myśli o geometrii w większej skali. Dopiero wtedy można w pełni docenić znaczenie badań podstawowych. Żaden wielki umysł nie byłby w stanie sam dojść do naszej dzisiejszej wiedzy. Do tego trzeba było niezliczonych wielkich umysłow, przypadków, osobistych historii, zbiegów okoliczności, przypadkowych skojarzeń czy w końcu olśnień, do których dochodziło w najbardziej nieoczekiwanych momentach (np. na moście podczas spaceru z żoną – ale o tym już w książce).
Jako laikowi w tej materii szczególną przyjemność podczas czytania tej książki sprawiło uświadomienie sobie, że geometria to nie tylko matematyka, że przestrzeń to nie tylko rzeczywistość fizyczna. Ani fizyka, ani matematyka jako takie nie byłyby w stanie posunąć naszej wiedzy o przestrzeni do obecnego stanu, bez udziału filozofii. Wbrew powszechnej opinii te nauki bardzo łączą się ze sobą i wzajemnie się przenikają, co wyraźnie daje się odczuć podczas podróży od Newtona do Einsteina.
Michał Heller z charakterystyczną dla siebie swobodą przeprowadza Czytelnika przez meandry historii fizyki, matematyki, filozofii i kosmologii. To co zauważy każdy uważny Czytelnik to niesamowicie bogaty warsztat Autora, który z łatwością łączy fakty powszechnie znane z niesamowicie ciekawymi niuansami wyczytanymi gdzieś w oryginalnych dziennikach, zapiskach pozostawionych czy to przez Newtona, Eulera czy Riemanna – to właśnie one nadają całej historii nowego, bardzo ludzkiego wymiaru.
Przyznaję, że po przeczytaniu Przestrzeni Wszechświata zacząłem się zastanawiać…
… a gdyby tak rzucić wszystko i zająć się geometrią…
i to jest myśl, która nigdy wcześniej nie przeszła mi przez głowę.
Jeżeli jeszcze nie udało mi się Was przekonać do Przestrzeni Wszechświata – może przekona Was nagranie rozmowy z samym Michałem Hellerem.
SPOILER ALERT! Jeżeli chcecie w 100% delektować się podróżą przez historię geometrii to nie odtwarzajcie poniższego filmu. Naprawdę najlepiej zrobicie jak najpierw książkę przeczytacie, przetrawicie, a dopiero potem w ramach powtórki i systematyzowania wiadomości klikniecie Play na poniższym filmie. SPOILER ALERT!
Tytuł: Przestrzenie Wszechświata. Od geometrii do kosmologii
Autor: Michał Heller
Stron: 284
Wydawnictwo: Copernicus Center Press
Link: http://www.ccpress.pl/produkt/Przestrzenie_Wszechswiata._Od_geometrii_do_kosmologii_338