Nowy film stworzony na podstawie ponad dwudziestu lat danych z Obserwatorium Rentgenowskiego Chandra pokazuje ewolucję słynnego obiektu kosmicznego. Eta Carinae zawiera dwie masywne gwiazdy (jedna ma masę około 90 mas Słońca, a druga uważa się za około 30 mas Słońca).
W połowie XIX wieku obserwatorzy nieba zaobserwowali, jak Eta Carinae doświadczyła ogromnej eksplozji, którą nazwano „Wielką Erupcją”. Podczas tego wydarzenia Eta Carinae wyrzuciła masę od 10 do 45 mas Słońca. Materia ta stała się parą gęstych sferycznych obłoków gazu, obecnie zwanych mgławicą Homunculus, która rozrosła się po przeciwnych stronach obu gwiazd. Homunculus jest wyraźnie widoczny na zdjęciu stworzonym z danych z Chandry oraz z Kosmicznego Teleskopu Hubble’a (niebieski, fioletowy i biały).
Nowa sekwencja poklatkowa zawiera zdjęcia Eta Carinae wykonane za pomocą sondy Chandra z lat 1999, 2003, 2009, 2014 i 2020. Astronomowie wykorzystali obserwacje Chandry wraz z danymi z należącego do Europejskiej Agencji Kosmicznej obserwatorium XMM-Newton, aby obserwować erupcję gwiazd sprzed około 180 lat, która nadal rozprzestrzenia się w przestrzeń kosmiczną z prędkością dochodzącą do 6 mln km/h. Dwie masywne gwiazdy są źródłem niebieskiego promieniowania rentgenowskiego o stosunkowo wysokiej energii w środku pierścienia. Gwiazdy jednak są zbyt blisko siebie, aby można było je zobaczyć osobno.
Jasny pierścień promieni rentgenowskich (pomarańczowy) wokół mgławicy Homunculus odkryto około 50 lat temu i badano go w wielu poprzednich projektach obserwacyjnych Chandry. Nowy film oraz głęboki, sumaryczny obraz wygenerowany przez połączenie danych ujawniają ważne wskazówki na temat niestabilnej historii Eta Carinae. Obejmuje to szybką ekspansję pierścienia i nieznaną wcześniej słabą otoczkę promieni rentgenowskich na zewnątrz.
Ta słaba powłoka rentgenowska jest podkreślona na dodatkowej grafice przedstawiającej zsumowany obraz. Zdjęcie po lewej stronie uwydatnia jasny pierścień rentgenowski, a zdjęcie po prawej stronie przedstawia te same dane, ale uwydatnia najsłabsze promienie rentgenowskie. Skorupa znajduje się pomiędzy dwoma poziomami konturu, zgodnie z oznaczeniem.
Ponieważ nowo odkryta zewnętrzna powłoka rentgenowska ma podobny kształt i orientację do mgławicy Homunculus, badacze doszli do wniosku, że obie struktury mają wspólne pochodzenie. Pomysł jest taki, że materia została wyrzucona z Eta Carinae na długo przed wielką erupcją w 1843 r. — gdzieś między 1200 a 1800 r., na podstawie ruchu zagęszczeń gazu obserwowanego wcześniej w danych z Kosmicznego Teleskopu Hubble’a. Później ta wolniejsza materia została oświetlona promieniami rentgenowskimi, gdy szybka fala uderzeniowa z Wielkiej Erupcji przedarła się przez przestrzeń, zderzając się z materią i podgrzewając ją do milionów stopni, tworząc jasny pierścień rentgenowski. Fala uderzeniowa przekroczyła teraz jasny pierścień.
Źródło: 1