Badania pokazują, że wulkany Olympus Mons i Alba Mons na Marsie wykazują cechy podobne do aktywnych wysp wulkanicznych na Ziemi, co prawdopodobnie wskazuje na wcześniejsze interakcje między lawą a wodą w stanie ciekłym. Odkrycie to potwierdza, że na północnych nizinach Marsa mógł kiedyś istnieć rozległy ocean. Badanie takich skał wulkanicznych może umożliwić nam wgląd w ewolucję klimatyczną Marsa.
Wyobraź sobie wulkaniczną wyspę wielkości Francji i wysoką na ponad 20 kilometrów. Taki twór mógł kiedyś istnieć na Marsie.
Opublikowane 24 lipca w czasopiśmie Earth and Planetary Science Letters najnowsze wyniki prac prowadzonych przez naukowca z CNRS pokazują, że gigantyczny wulkan Olympus Mons na Marsie morfologiczne jest podobny do wielu aktywnych wysp wulkanicznych na Ziemi. Naukowcy uważają, że są one wynikiem kontaktu ciekłej wody z lawą z wulkanu.
Podobne cechy na północnym zboczu wulkanu Alba Mons, położonego ponad 1500 km od Olympus Mons, również potwierdzają pogląd, że rozległy ocean płynnej wody zajmował kiedyś północne niziny Czerwonej Planety. Dokładne datowanie tych skał wulkanicznych może dostarczyć znacznej ilości informacji na temat ewolucji klimatycznej Marsa.
Olympus Mons to nie tylko największy wulkan na Marsie. Jest to najwyższy i największy wulkan tarczowy w całym Układzie Słonecznym. Przy wysokości 22 kilometrów jest on trzy razy wyższy od Mount Everestu. Olympus Mons ma około 600 kilometrów średnicy, co jest porównywalne z rozmiarami Polski.
Termin „wulkan tarczowy” jest używany do opisania rodzaju wulkanu, który ma łagodne, rozległe zbocza utworzone przez erupcję lawy o niskiej lepkości, która może płynąć na duże odległości, zanim ostygnie i stwardnieje. Wulkan zawdzięcza swoją nazwę wielkości i kształtowi, który przypomina tarczę wojownika.
Kaldera (krater na szczycie wulkanu) Olympus Mons ma szerokość około 80 kilometrów i składa się z sześciu zachodzących na siebie dołów lub kraterów powstałych w wyniku różnych wydarzeń wulkanicznych. Na przestrzeni eonów powstawały one, gdy komory magmy pod powierzchnią opróżniały się, a ziemia nad nimi ulegała zapadnięciu.
Olympus Mons znajduje się w regionie Marsa zwanym Tharsis Montes, w którym znajduje się kilka innych dużych wulkanów. Jego wiek szacuje się na około 200 milionów lat, a dowody z różnych misji marsjańskich sugerują, że lawa wypływała z wulkanu w stosunkowo niedawnej przeszłości, oczywiście w skali geologicznej, około 2 milionów lat temu.