Wizja artystyczna przedstawiająca atmosferę Wenus. Źródło: Europejska Agencja Kosmiczna / J. Whatmore
Wizja artystyczna przedstawiająca atmosferę Wenus. Źródło: Europejska Agencja Kosmiczna / J. Whatmore

Wenus często nazywana jest „Bliźniaczką Ziemi” ze względu na wiele podobieństw łączących obie planety. Mają porównywalne rozmiary, skład chemiczny i obydwie okrążają Słońce w jego ekosferze. Nie można jednak zapominać o istotnych różnicach, które sprawiają, że powierzchnia Wenus to istne piekło, niemal ostatnie miejsce w jakie chcielibyśmy się zapuścić!

A wszystko to przez atmosferę Wenus – niesamowicie gęstą i zupełnie nie sprzyjającą życiu w takiej formie jaką znamy.Z uwagi na jej gęstość i skład chemiczny średnia temperatura przy powierzchni Wenus jest wystarczająco wysoka, aby stopić ołów. To wszystko składa się na niesamowicie ciekawe warunki pogodowe, które zupełnie nie sprzyjają powstaniu życia.

Atmosfera Wenus

Choć dwutlenek węgla jest niewidoczny, to chmury na Wenus składają się z nieprzezroczystych obłoków kwasu siarkowego – z tego też powodu nie możemy obserwować powierzchni planety metodami tradycyjnymi.  Wszystko co wiemy o powierzchni Wenus dotarło do nas  w danych przesłanych przez sondy wyposażone w instrumenty radarowe, które mogą zajrzeć pod gęste obłoki i odsłonić przed nami powierzchnię planety.

Z wielu przelotów w pobliżu planety oraz danych przesłanych przez sondy atmosferyczne, które zanurzyły się w gęstych chmurach Wenus, naukowcy dowiedzieli się, że atmosfera Wenus jest niesamowicie gęsta. W rzeczywistości masa atmosfery Wenus jest 93 razy większa od masy atmosfery Ziemi, a ciśnienie powietrza przy powierzchni szacuje się na 92 bary, tj. 92 razy więcej niż na Ziemi na poziomie morza. Zatem gdyby człowiek stanął na powierzchni Wenus zostałby przygnieciony przez jej atmosferę.

Skład chemiczny atmosfery jest wyjątkowo trujący – składa się ona głównie z dwutlenku węgla (96,5%) z niewielką domieszką azotu (3,5%) i śladowych ilości innych gazów – przede wszystkim dwutlenku siarki. W połączeniu z gęstością atmosfery, jej skład chemiczny doprowadził do najsilniejszego efektu cieplarnianego w Układzie Słonecznym.

Co więcej, to także najgorętsza planeta Układu Słonecznego – na jej powierzchni średnia temperatura wynosi ok. 462 °C. Nad gęstą warstwą dwutlenku węgla wiszą równie gęste chmury składające się głównie z kropel dwutlenku siarki i kwasu siarkowego, które odbijają ok. 90% padającego na nie światła słonecznego z powrotem w przestrzeń kosmiczną.

Druga planeta od Słońca jest izotermiczna – oznacza to tyle, że praktycznie nie występują różnice temperatur między dniem a nocą lub między równikiem a biegunami. Niewielkie nachylenie osi rotacji planety względem płaszczyzny orbity – mniej niż 3° w porównaniu do ziemskiego 23,5° – i jej powolne tempo obrotu (pełen obrót wokół własnej osi zajmuje 243 dni) także minimalizują sezonowe wahania temperatur.

Jedyne wyraźniejsze zróżnicowanie temperatury występuje wraz z wysokością. Najwyższy punkt Wenus, Maxwell Montes, jest tym samym najchłodniejszym punktem na powierzchni planety (380°C) przy ciśnieniu atmosferycznym 4,5 MPa.

Wizja artystyczna powierzchni Wenus. Źródło: ESA/AOES
Wizja artystyczna powierzchni Wenus. Źródło: ESA/AOES

Zjawiska meteorologiczne:

Pogoda na Wenus jest jednym z tych aspektów planety, które są bezustannie badane za pomocą teleskopów naziemnych jak i misji kosmicznych. Z tego co udało nam się zaobserwować, pogoda na Wenus jest ekstremalna. Cała atmosfera planety okrąża ją bardzo szybko, prędkość wiatru sięga nawet 85 m/s (300 km/h)  w najwyższych warstwach chmur, co pozwala mu okrążyć planetę w ciągu czterech-pięciu dni.

Przy tej prędkości wiatry przemieszczają się nawet 60 razy szybciej niż powierzchnia planety, podczas gdy na Ziemi prędkość wiatru osiąga maksymalnie 10-20% prędkości obrotu planety. Sondy wyposażone w instrumenty obserwujące w zakresie ultrafioletowym są w stanie obserwować ruch obłoków w atmosferze Wenus i analizować w jaki sposób poruszają się poszczególne warstwy atmosfery.  Najszybsze wiatry wieją w pobliżu biegunów planety.

W pobliżu równika prędkość wiatru spada do niemal zera. Ze względu na gęstość atmosfery, wiatry wieją tym wolniej im bliżej jest do powierzchni, osiągając przy powierzchni prędkości rzędu 5 km/h. Jednak ze względu na gęstość, atmosfera przypomina tutaj niemal prądy oceaniczne niż wiatr na powierzchni Ziemi, więc nawet przy małej prędkości jest w stanie przesuwać pył i niewielkie kamienie na powierzchni Wenus.

Przez ostatnie sześć lat prędkość wiatrów w atmosferze Wenus stale wzrasta. Źródło: ESA
Przez ostatnie sześć lat prędkość wiatrów w atmosferze Wenus stale wzrasta. Źródło: ESA

Podczas kilku przelotów w pobliżu planety zauważono, że jej gęste chmury są w stanie wytworzyć błyskawice, tak jak chmury na Ziemi. Ich częstość pojawiania się wskazuje na związek z aktywnością pogodową, a częstość wyładowań wynosi niemal połowę tej rejestrowanej na Ziemi.  Jako, że na Wenus nie ma opadów (poza kwasem siarkowym), naukowcy podejrzewają, że błyskawice spowodowane są przez erupcje wulkaniczne.

Jaka jest zatem pogoda na Wenus? Okropna – to krótka odpowiedź. Jej dłuższa wersja zawiera takie informacje jak wyjątkowo wysoka temperatura, wyjątkowo wysokie ciśnienie na powierzchni, bardzo silne wiatry, deszcz kwasu siarkowego (na wyższych wysokościach) i burze z wyładowaniami napędzane erupcjami wulkanicznymi. Nic zatem dziwnego, że jedyną rozważaną możliwością kolonizacji Wenus jest budowa miast unoszących się nad warstwą chmur tej niegościnnej planety, tak jak poniżej:


Artykuł w oryginale pojawił się 3 grudnia 2016 r. na portalu Universe Today pod adresem: 

What is the Weather like on Venus?

http://www.universetoday.com/36721/weather-on-venus/