Trzy lata temu astronomowie z Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego im. Łomonosowa odkryli jasną gwiazdę TYC 2505-672-1, która od tego czasu znacznie przygasła. Naukowcy zakładają, że TYC 2505-672-1 to w rzeczywistości układ podwójny, chociaż natura towarzysza obserwowanej gwiazdy wciąż pozostaje tajemnicą. Artykuł o odkryciu zostanie opublikowany w periodyku Astronomy & Astrophysics, a dostępny jest już jako preprint na portalu ArXiv.
Rosyjscy naukowcy pracujący w ramach globalnej sieci teleskopów robotycznych MASTER określili, że olbrzymia gwiazda w Gwiazdozbiorze Mały Lew znacznie zmniejszyła swoją jasność – o czynnik rzędu 100 razy.
Sieć teleskopów MASTER została zaprojektowana przez naukwców z MUP pracujących pod kierownictwem prof. Władimira Lipunowa w celu wykrywania i badania najbardziej energetycznych błysków we Wszechświecie – rozbłysków promieniowania gamma towarzyszących powstawaniu czarnych dziur i gwiazd neutronowych. Oprócz tego teleskopy wykorzystywane były do poszukiwań rozbłysków termonuklearnych na białych karłach, błysków w centrach galaktyk oraz kwazarów. Teleskopy MASTER odkryły dotąd ponad 1000 rozbłysków w odległościach od kilkuset do miliarda lat świetlnych od Ziemi oraz wiele potencjalnie zagrażających nam planetoid. Teleskopy znajdują się w pobliżu Błagowieszczeńska, Irkucka, Kisłowodska, na Uralu, w regionie moskiewskim oraz w Argentynie, RPA i Hiszpanii (na Wyspach Kanaryjskich).
Początkowo obserwowany spadek jasności gwiazdy nie wydawał się szczególnie interesujący, wszak tego typu zjawisk jest wiele. Jednak powód tego spadku jasności wciąż pozostawał nieokreślony. Proponowano różne rozwiązania tego problemu, m.in. sugerowano, że czerwony olbrzym wyemitował obłok pyłu gwiezdnego składającego się z ziaren węgla i skrył się w nim.
Późniejsze pomiary fotometryczne wykonane za pomocą teleskopu MASTER-Amur oraz pomiary widmowe wykonane za pomocą 6-metrowego teleskopu BTA-6 pozwoliły określić, że gwiazda nie zmieniła koloru na czerwony tak jak robi to Słońce przed zachodem Słońca, kiedy to atmosfera rozprasza promieniowanie o krótszej długości fali. Z tego też powodu gwiazdę dalej uważnie śledzono. Po jakimś czasie moc promieniowania gwiazdy wzrosła, a w październiku 2014 roku gwiazda wróciła do normalnego poziomu jasności.
W tym samym czasie gwiazda przykuła uwagę Rolfa Yansena – holenderskiego astronoma pracującego w Arizonie. Przeanalizował on dane zebrane w bibliotece zdjęć obserwatorium harwardzkiego dostępnej publicznie od czerwca 2014 roku i odkrył, że w latach 1942-1945 gwiazda TYC 2505-672-1 doświadczyła takiego samego spadku mocy promieniowania. Według obliczeń Yansena, gwiazda charakteryzuje się niespotykanym okresem zmian jasności równym 25 245 dni czyli ok. 69 lat.
Tym samym gwiazda ta pobiła rekord długości okresu zmian jasności. Według Denisa Denisenko, jednego z autorów, wcześniejszy rekord należał do Epsilon Aurigae. Zaćmienia w tym układzie pojawiają się co 9890 dni, czyli nieco ponad 27 lat. Jak dotąd znamy zaledwie pięć gwiazd o okresie zmian dłuższym niż 10 lat. Innymi słowy, nowa zmienna bije rekord ponad 2.5-krotnie.
„To ironia, ale w ramach projektu MASTER, którego celem jest obserwowanie bardzo krótkotrwałych zjawisk takich jak rozbłyski promieniowania gamma, udało się odkryć niespotykaną zmienność w zupełnie innej skali,” komentuje Denis Denisenko.
Naukowcy uważają, że owa gwiazda to w rzeczywistości układ podwójny, chociaż jak na razie mogą jedynie spekulować o naturze towarzysza obserwowanej gwiazdy.
Więcej informacji:
- artykuł naukowy: http://arxiv.org/abs/1602.06010
Źródło: MUT