Ceres odkrywa swoje najgłębiej skrywane sekrety w dwóch nowych artykułach naukowych opublikowanych w czasopiśmie Nature. W artykułach zawarto wskazówki dotyczące składu tajemniczych jasnych kropek obserwowanych przez sondę Dawn w kraterach Ceres.
W jednym z badań naukowcy zidentyfikowali tą jasną materię jako rodzaj soli. Drugie badanie sugeruje wykrycie glin bogatych w amoniak – a to stawia nowe pytania o proces powstawania Ceres.
Na Ceres zaobserwowano ponad 130 jasnych kropek, a większość z nich znajduje się w kraterach uderzeniowych. Autorzy badań prowadzonych pod kierownictwem Andreasa Nathuesa z Max Planck Institute for Solar System Research w Getyndze (Niemcy) wskazują, że jasna materia odpowiada typowi siarczku magnezu znanemu jako heksahydrat. Inny typ siarczku magnezu znany na Ziemi to tzw. sól Epsom lub sól gorzka.
Natheus wraz ze współpracownikami, opierając się o zdjęcia z sondy Dawn, sugerują, że owe obszary bogate w sól powstały w skutek sublimacji lodu wodnego w przeszłości. Uderzenia planetoid w powierzchnię Ceres mogły odkryć mieszaninę lodu i soli ukrytych pod powierzchnią.
„Globalna natura jasnych kropek na Ceres wskazuje, że ten glob pod powierzchnią posiada warstwę bogatą w zasolony lód wodny,” mówi Nathues.
Nowe spojrzenie na krater Occator
Powierzchnia Ceres, której średnica wynosi ok. 940 km, jest zasadniczo ciemna – jej jasność porównywalna jest do świeżego asfaltu – napisali autorzy opracowania. Jasne kropki, które pokrywają powierzchnię charakteryzują się pełną paletą jasności, przy czym najjaśniejsze z nich odbijają nawet 50% padającego na nie światła słonecznego. Jednak jak dotąd nie odnaleziono bezsprzecznych pokładów wody na Ceres, do tego niezbędne są dane w wyższej rozdzielczości.
Wewnętrzna część krateru Occator zawiera najjaśniejsze kropki na Ceres. Sam Occator jest kraterem o średnicy 90 km i wzniesieniu centralnym pokrytym jasną materią o średnicy 10 km i głębokości 500 m. Ciemne pasma, prawdopodobnie pęknięcia, przebiegają przez wzniesienie centralne.
Occator wydaje się być jednym z najmłodszych obiektów na Ceres. Naukowcy z misji Dawn oceniają jego wiek na 78 milionów lat.
Autorzy badania napisali, że na niektórych zdjęciach krateru Occator zauważalna jest rozmyta mgła przy powierzchni, wypełniająca dno krateru. Może to być związane z obserwacjami pary wodnej na Ceres przez kosmiczne obserwatorium Herschel, o którym pisano w 2014 roku. Mgła wydaje się pojawiać na Ceres w okolicach południa czasu lokalnego i znika przy wschodzie i zachodzie Słońca. To z kolei przypomina zjawiska obserwowane na powierzchni komet, gdzie para wodna unosi drobne cząstki pyłu i lodu. Przyszłe dane i analizy mogą pozwolić na przetestowanie tej hipotezy i tym samym odkryć wskazówki, które pozwolą wytłumaczyć tego typu aktywność.
„Zespół naukowców z misji Dawn wciąż omawia uzyskane wyniki i analizuje dane, aby lepiej zrozumieć co właściwie się dzieje w kraterze Occator,” powiedział Chris Russell, główny naukowiec misji Dawn z University of California w Los Angeles.
W drugim z opracowań opublikowanych w Nature, członkowie zespołu naukowego Dawn przeanalizowali skład Ceres i odkryli dowody na występowanie tam glin bogatych w amoniak. W tym celu wykorzystali dane ze spektrometru w zakresie widzialnym i podczerwonym, co pozwala na identyfikację minerałów występujących na powierzchni.
Amoniak w formie lodu wyparowałby obecnie na Ceres ponieważ ta planeta karłowata jest zbyt ciepła. Niemniej jednak cząsteczki amoniaku mogą być stabilne, jeżeli związane są z innymi minerałami.
Obecność związków amoniaku każe rozważać możliwość, że Ceres nie powstała w Pasie Planetoid między Marsem a Jowiszem gdzie znajduje się obecnie, ale mogła powstać w zewnętrznych obszarach Układu Słonecznego. Inną możliwością jest to, że Ceres powstała blisko swojej obecnej orbity, ale obserwujemy materię, która uderzyła w powierzchnię Ceres po przybyciu z zewnętrznych obszarów Układu Słonecznego – np. z okolic Neptuna, gdzie azot w formie lodu jest termicznie stabilny.
Źródło: JPL/NASA