Niektóre gwiazdy neutronowe mogą dorównywać czarnym dziurom w zdolności do przyspieszania silnych dżetów materii do prędkości bliskiej prędkości światła. Takie wnioski wyciągnęli ze swoich obserwacji astronomowie korzystający z obserwatorium Karl G. Jansky Very Large Array (VLA).
„To zaskakujące! Odkryliśmy, że w układach gwiazd neutronowych, którym towarzyszą normalne gwiazdy musi dochodzić do czegoś, czego wcześniej nie przypuszczaliśmy,” mówi Adam Deller (ASTRON) z Netherlands Institute for Radio Astronomy.
Czarne dziury oraz gwiazdy neutronowe to odpowiednio pierwsze i drugie pod względem gęstości obiekty znane we Wszechświecie. W układach podwójnych, które te wyjątkowe obiekty tworzą z normalnymi gwiazdami, gaz z tych gwiazd może przepływać do gęstszego obiektu produkując przy tym spektakularne widowisko gdy część materii wyrzucana jest w silnych dżetach, których prędkość bliska jest prędkości światła.
Jak dotąd to czarne dziury były niekwestionowanymi królami w wytwarzaniu tak silnych dżetów. Jednak ostatnio połączone obserwacje gwiazdy neutronowej PSR J1023+0038 w zakresie radiowym i rentgenowskim całkowicie zmieniły dotychczasowy ranking. PSR J1023+0038 odkryta przez astronoma ASTRON Anne Archibald w 2009 roku jest prototypowym „przejściowym pulsarem milisekundowym” – gwiazdą neutronową, która przez lata pozostaje w stadium, w którym nie akreuje materii, od czasu do czasu uaktywniając proces akrecji. Podczas obserwacji wykonanych w 2013 i 2014 roku akreowała bardzo nieznaczne ilości materii i powinna wytwarzać tylko słaby dżet.
„Nieoczekiwanie nasze obserwacje w zakresie radiowym przeprowadzone za pomocą Very Large Array wykazały stosunkowo silną emisję, wskazując na dżet jakiego oczekiwalibyśmy raczej po czarnej dziurze,” powiedział Deller.
Znane są jeszcze dwa takie „przejściowe” systemy i obydwa wytwarzają dżety dorównujące siłą dżetom z czarnych dziur. Co zatem sprawia, że te przejściowe systemy są tak wyjątkowe w porównaniu do innych gwiazd neutronowych? Aby odpowiedzieć na to pytanie Deller i jego współpracownicy planują dodatkowe obserwacje znanych i podejrzewanych systemów przejściowych co pozwoli na dopracowanie modeli teoretycznych procesu akrecji.
Źródło: ApJ